Uzyskaj orzeczenie o niepełnosprawności (po 16 roku życia)

Czym jest orzeczenie o stopniu niepełnosprawności

Jest formalnym potwierdzeniem, że jesteś osobą niepełnosprawną. Na jego podstawie możesz starać się o różne świadczenia, ulgi i uprawnienia. 

Na przykład możesz: 

• uzyskać odpowiednie zatrudnienie w zakładzie aktywności zawodowej albo zakładzie pracy chronionej,
• skorzystać z przywilejów pracowniczych, między innymi z prawa do dodatkowego urlopu wypoczynkowego, dłuższej przerwy w pracy lub krótszego czasu pracy,
• uzyskać świadczenia opiekuńcze, dodatek mieszkaniowy, kartę parkingową,
• dostać dofinansowanie do:
  • turnusu rehabilitacyjnego,
  • sprzętu rehabilitacyjnego,
  • przedmiotów ortopedycznych i środków pomocniczych,
  • likwidacji barier architektonicznych (na przykład montażu pochylni, usunięcia progów w budynku),
  • likwidacji barier w komunikowaniu się (na przykład zakupu komputera),
  • likwidacji barier technicznych (na przykład zakupu urządzenia, które umożliwia wjazd wózka inwalidzkiego z napędem elektrycznym do samochodu),
  • działalności gospodarczej albo rolniczej,
• skorzystać z usług:
  • socjalnych i opiekuńczych (na przykład pomoc przy robieniu zakupów i załatwianiu spraw urzędowych, sprzątanie, gotowanie),
  • terapeutycznych,
  • rehabilitacyjnych, które są oferowane przez instytucje pomocy społecznej czy organizacje pozarządowe,
  • pocztowych,
• skorzystać z ulg:
  • podatkowych (na przykład z odliczenia od dochodu wydatków na cele rehabilitacyjne),
  • na przejazdy środkami transportu publicznego,
  • w placówkach kulturalnych i sportowych.

Jeśli uzyskasz orzeczenie o stopniu niepełnosprawności – pamiętaj, że nie dostaniesz świadczeń, ulg i uprawnień automatycznie. Często musisz spełnić dodatkowe warunki.

Dowiedz się więcej na przykład:

• w ośrodku pomocy społecznej,
• w centrum pomocy rodzinie,
• w urzędzie pracy,
• w urzędzie miasta albo starostwie powiatowym,
• w urzędzie skarbowym,
• na poczcie.

Kto może uzyskać

Każdy, kto spełnia poniższe warunki:

• ma więcej niż 16 lat,
• ma naruszoną sprawność organizmu. Sprawdź, jakie schorzenia mogą być przyczyną tego naruszenia – otwórz plik w nowym oknie. Pamiętaj, to, że masz jedną z tych chorób, nie znaczy, że automatycznie jesteś osobą niepełnosprawną,
• przez swoje ograniczenia: 
  • jest osobą niezdolną do pracy zarobkowej albo potrzebuje przystosowania stanowiska pracy do jej schorzenia,
  • wymaga opieki lub pomocy od innych,
  • ma problemy z codziennymi czynnościami i potrzebuje urządzeń, które pomagają w prawidłowym funkcjonowaniu – na przykład protezy, implantu ślimakowego, osobistej pompy insulinowej.

To, że spełniasz te warunki, nie oznacza, że automatycznie dostaniesz orzeczenie. Skład orzekający musi zbadać zakres twoich ograniczeń w codziennym funkcjonowaniu.

Kto składa dokumenty

• osoba niepełnosprawna – jeśli ma więcej niż 18 lat,
• rodzic, opiekun prawny albo kurator – jeśli osoba niepełnosprawna ma mniej niż 18 lat albo jest ubezwłasnowolniona,
• kierownik ośrodka pomocy społecznej – jeśli zgodzi się na to osoba niepełnosprawna, jej rodzic, opiekun prawny albo kurator.

Co musisz przygotować

• wniosek o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności.
• zaświadczenie lekarskie o twoim stanie zdrowia. Zanieś zaświadczenie do lekarza, u którego się leczysz i poproś, żeby je wypełnił. Jest ono ważne 30 dni kalendarzowych od dnia, kiedy lekarz je wypełni,
• dokumenty, które potwierdzają twój stan zdrowia:
  • dokumentację medyczną – na przykład karty informacyjne leczenia szpitalnego, dokumentację z przebiegu leczenia ambulatoryjnego, wyniki dodatkowych badań diagnostycznych, konsultacji specjalistycznych,
  • inne dokumenty, które mogą mieć wpływ na ustalenie stopnia niepełnosprawności – jeśli takie masz. Na przykład opinia psychologiczno-pedagogiczna.

Pobierz i wypełnij druki potrzebne do uzyskania orzeczenia o niepełnosprawności (po 16 roku życia) lub weź je w Powiatowym Zespole ds. Orzekania w Olkuszu

Co musisz zrobić

1. Przygotuj wniosek o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności i druk zaświadczenia lekarskiego. Szczegóły znajdziesz w sekcji Co musisz przygotować.
2. Idź na wizytę do lekarza specjalisty lub POZ, u którego się leczysz. Poproś, żeby wypełnił zaświadczenie o twoim stanie zdrowia.
3. Wypełnij wniosek o ustalenie stopnia niepełnosprawności - otwórz plik w nowym oknie.
4. Zbierz pozostałe dokumenty. Szczegóły znajdziesz w sekcji Co musisz przygotować.
5. Złóż wniosek i dokumenty w zespole do spraw orzekania o niepełnosprawności. Pamiętaj, że zaświadczenie lekarskie jest ważne tylko 30 dni od dnia wystawienia. Szczegóły znajdziesz w sekcji Gdzie składasz dokumenty.
6. Czekaj na pismo z informacją o terminie posiedzenia składu orzekającego. Szczegóły znajdziesz w sekcji Ile będziesz czekać. Udział w posiedzeniu jest obowiązkowy (chyba, że lekarz zdecyduje inaczej) — informacje o wyjątku od tej reguły znajdziesz w sekcji Ile będziesz czekać.
7. Idź na posiedzenie w wyznaczonym terminie. Skład orzekający zbada cię i ustali zakres twoich ograniczeń oraz stopień niepełnosprawności.
8. Czekaj na orzeczenie – szczegóły znajdziesz w sekcji Ile będziesz czekać. Dostaniesz orzeczenie o:
   • lekkim, umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności,
   • niezaliczeniu do żadnego ze stopni niepełnosprawności,
   • odmowie zmiany już prawomocnego orzeczenia. 
   Możesz je dostać na stałe albo na określony czas (skład orzekający oceni, czy i w jakim stopniu może się poprawić twoja zdolność do prawidłowego funkcjonowania).
9. Jeśli orzeczenie stanie się prawomocne (minie 14 dni od odbioru orzeczenia) – możesz złożyć wniosek o wydanie legitymacji osoby niepełnosprawnej. Szczegóły znajdziesz w sekcji Gdzie składasz dokumenty. Dzięki takiej legitymacji możesz korzystać z ulg i uprawnień.

Orzeczenie prawomocne to orzeczenie:

• od którego nikt w ciągu 14 dni od jego odbioru lub dostarczenia drogą pocztową nie wniósł odwołania
• co do którego zrzeczono się prawa do wniesienia odwołania,
• wydane na podstawie wyroku sądu, który nie został zaskarżony.

Kiedy składasz dokumenty

• w dowolnym momencie – jeśli składasz wniosek pierwszy raz,
• najwcześniej 30 dni przed końcem ważności orzeczenia – jeśli masz już orzeczenie i kończy się czas, na jaki zostało wydane.

Gdzie składasz dokumenty

O wydanie orzeczenia

W powiatowym zespole do spraw orzekania o niepełnosprawności w twoim miejscu:

• stałego pobytu,
• pobytu – jeśli jesteś:
  • poza miejscem pobytu dłużej niż 2 miesiące (na przykład w szpitalu albo u rodziny),
  • osobą bezdomną,
  • w zakładzie karnym albo poprawczym,
  • w domu pomocy społecznej albo ośrodku wsparcia.

Sprawdź adres Powiatowego Zespołu do spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Olkuszu

Ile zapłacisz

Usługa jest bezpłatna.

Ile będziesz czekać

Na posiedzenie

Pismo z informacją o terminie posiedzenia dostaniesz:

• w ciągu miesiąca od  złożenia wniosku,
• w ciągu 2 miesięcy od złożenia wniosku, jeśli okaże się, że twoja sprawa jest bardzo skomplikowana (np.: wymaga uzupełnienia dokumentacji medycznej) i zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności będzie potrzebował więcej czasu na jej rozpatrzenie. Zespół uprzedzi cię wcześniej, że termin będzie dłuższy i wyjaśni dlaczego.

Informację o terminie posiedzenia składu orzekającego dostaniesz do 7 dni kalendarzowych przed posiedzeniem. Informację tą przekaże ci zespół do spraw orzekania listownie, telefonicznie lub mailowo. Pamiętaj, że jeżeli lekarz orzekający nie stwierdzi inaczej, udział w posiedzeniu jest obowiązkowy.

Jeśli nie możesz pojawić się na posiedzeniu (na przykład ze względu na chorobę albo nagły wypadek):

• zespół wyznaczy nowy termin posiedzenia – jeśli usprawiedliwisz swoją nieobecność w ciągu 14 dni od dnia, w którym miało być posiedzenie, 
• zespół nie rozpatrzy twojej sprawy – jeśli nie usprawiedliwisz swojej nieobecności.

Jeśli twoje dziecko nie może podróżować ze względu na swój stan zdrowia – poproś lekarza dziecka o zaświadczenie, które to potwierdzi. Na jego podstawie zespół może stwierdzić, że przedstawione dokumenty są wystarczające – wtedy wyda orzeczenie bez badania (zaocznie).

Na orzeczenie

Orzeczenie dostaniesz do 14 dni kalendarzowych od posiedzenia. Możesz je dostać:

• pocztą na adres, który wpiszesz we wniosku,
• w zespole – jeśli chcesz odebrać osobiście w Powiatowym Zespole ds. Orzekania w Olkuszu. Poinformuj o tym zespół zanim wyśle orzeczenie pocztą, na przykład w dniu posiedzenia.

Zespół zapozna się z całą dokumentacją. Jeśli okaże się, że brakuje jakiegoś dokumentu – pisemnie poprosi cię o uzupełnienie i poda termin, do którego musisz to zrobić. Jeśli nie uzupełnisz dokumentacji – zespół nie wyda orzeczenia (pozostawi sprawę bez rozpoznania). Jeśli w dokumentach będą sprzeczne informacje – możesz dodatkowo dostać skierowanie na specjalistyczne badania do wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności. Takie badania są bezpłatne. Może cię też poprosić o wykonanie innych badań we własnym zakresie i dostarczenie wyników.

Jeśli nie zgadzasz się z orzeczeniem

Możesz odwołać się do wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności. Odwołanie zaadresuj do wojewódzkiego zespołu, ale złóż w powiatowym zespole. Masz na to 14 dni kalendarzowych od otrzymania orzeczenia. 

Jeśli nie zgodzisz się też z orzeczeniem wojewódzkiego zespołu – możesz odwołać się do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych. Odwołanie zaadresuj do sądu, ale złóż w wojewódzkim zespole. Masz na to miesiąc od otrzymania orzeczenia wojewódzkiego zespołu. 

Stopnie niepełnosprawności

Są trzy stopnie niepełnosprawności:

1. Znaczny. Możesz go dostać, jeśli spełnisz poniższe warunki:
   • przez swój stan zdrowia jesteś osobą niezdolną do pracy zarobkowej albo potrzebujesz przystosowania stanowiska pracy do swojego schorzenia,
   • nie możesz samodzielnie funkcjonować i jesteś osobą całkowicie zależną od opieki innych osób przez więcej niż 12 miesięcy (na przykład wymagasz pielęgnacji, karmienia, mycia).
2. Umiarkowany. Możesz go dostać, jeśli spełnisz poniższe warunki:
   • przez swój stan zdrowia jesteś osobą niezdolną do pracy zarobkowej albo potrzebujesz przystosowania stanowiska pracy do swojego schorzenia,
   • potrzebujesz czasowej albo częściowej pomocy innych osób przez więcej niż 12 miesięcy.
3. Lekki. Możesz go dostać, jeśli spełnisz poniższe warunki:
   • przez swój stan zdrowia masz duże ograniczenia w funkcjonowaniu i możesz pracować tylko częściowo, na przykład na pół etatu,
   • masz problemy w codziennych czynnościach i potrzebujesz urządzeń, które pomagają w prawidłowym funkcjonowaniu – na przykład protezy, implantu ślimakowego, osobistej pompy insulinowej.

Podstawa prawna

• Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U z 2018 r. poz. 511 ze zm.)
• Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (tekst jednolity — Dz.U. z 2020 r. poz. 426)
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2007 r. w sprawie wykonywania badań specjalistycznych na potrzeby orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz. U. nr 250, poz. 1875)
• Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity — Dz.U. z 2018 r. poz. 2096 ze zm.)

Wnioski do pobrania

Wniosek do wydania orzeczenia o niepełnosprawności (po 16 roku życia)